Verschillende overeenkomsten in het consumentenrecht

Het consumentenrecht* kent verschillende soorten overeenkomsten/regelingen. Welke bescherming er van toepassing is hangt af van het type overeenkomst. Zo kan het gaan om een “overeenkomst / koop op afstand“, een “overeenkomst buiten de verkoopruimte“, een “aanvullende overeenkomst“, of een “overeenkomst anders dan op afstand of buiten de verkoopruimte“. In dit artikel lees je wanneer er sprake is van “koop op afstand”.

De meest vergaande bescherming biedt de wet aan de overeenkomst op afstand. Voor de andere type overeenkomsten gelden er minder vergaande rechten / verplichtingen voor de verkoper/ondernemer.

*In dit artikel wordt er vanuit gegaan dat er sprake is van consumentenrecht en de persoon die de overeenkomst aangaat volgens het recht een consument is.

Overeenkomst op afstand / koop op afstand

Niet alle overeenkomsten die op afstand (bijvoorbeeld via het internet of via de telefoon) worden gesloten vallen onder de vergaande bescherming. Het is belangrijk te bekijken of het gaat om een georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening.

Artikel 6:230g BW leert ons dat een overeenkomst op afstand is”
“de overeenkomst die tussen de handelaar en de consument wordt gesloten in het kader van een georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening op afstand zonder gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid van handelaar en consument en waarbij, tot en met het moment van het sluiten van de overeenkomst, uitsluitend gebruik wordt gemaakt van een of meer middelen voor communicatie op afstand“

Georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening

Belangrijk is dus dat er sprake moet zijn van een georganiseerd systeem voor verkoop of dienstverlening. Maar wat is dat dan? Een “gewone” website met informatie over bijvoorbeeld de diensten van een advocaat of een coach vallen hier niet onder. In het geval van een website, moet het dus gaan om meer dan een website met voornamelijk informatieverstrekking. Het moet gaan om een ingericht proces/georganiseerd systeem dat bedoeld is om overeenkomsten te sluiten.

Meestal gaat het om een georganiseerd geheel om overeenkomsten tot stand te brengen op afstand. Zoals bijvoorbeeld een online webshop zoals Bol of Coolblue (maar ook als het systeem van een derde is, zoals marktplaats. Die sites zijn ingericht op het tot stand brengen van overeenkomsten op afstand. Ook bij diensten kan er sprake zijn van een koop op afstand, bijvoorbeeld voor het bestellen van drukwerk of het online boeken en betalen van de kapper*.

*alleen reserveren is niet voldoende. In dat geval wordt pas officieel een overeenkomst gesloten in de haarsalon. 

Op afstand zonder gelijktijdige aanwezigheid van handelaar en consument voor koop op afstand

Zoals de naam van het type overeenkomst al doet vermoeden, gaat het er om dat de consument en handelaar niet gelijktijdig in persoon aanwezig zijn en zich op afstand bevinden. Zoals onder andere: per telefoon, whatsapp, sms, e-mail, website enz. Maar vergeet bijvoorbeeld ook niet de “ouderwetse” post.

Tot sluiten overeenkomst uitsluitend gebruik van communicatie op afstand

De afstand of gelijktijdig aanwezigheid van de handelaar en consument is niet zo ingewikkeld. In principe ben je of bij elkaar aanwezig, of niet. Het kan ingewikkelder worden als het gaat om het laatste gedeelte, namelijk wordt er tot het sluiten van de overeenkomst uitsluitend gebruik gemaakt van communicatie op afstand?

Er is alleen sprake van een koop op afstand als al het verkeer op afstand heeft plaatsgevonden. Drie voorbeelden:

• Er wordt in een fysieke winkel onderhandeld, maar vervolgens wordt het product online gekocht. Geen sprake van koop op afstand (er heeft onderhandelingscontact in het echt plaatsgevonden).
• In de winkel wordt naar het product gekeken. Vervolgens wordt het thuis online besteld via de website. Hier is wel sprake van een koop op afstand (er heeft geen fysieke onderhandeling/contact plaatsgevonden).
• Er wordt online naar het product gekeken, maar op het allerlaatste moment wordt er besloten om toch nog even in de winkel naar het product te kijken. Het product wordt in de winkel gekocht. Geen sprake van een koop op afstand. In dit geval omdat het product fysiek is gezien en fysiek in de winkel is gekocht.

Conclusie koop op afstand

Het is dus belangrijk om goed voor ogen te houden dat het moet gaan om een georganiseerd systeem, dat gericht is op koop op afstand. Een website met alleen informatie is niet voldoende.
Er is geen gelijktijdig fysiek contact tussen koper en verkoper geweest en tot het sluiten van de overeenkomst heeft de communicatie alleen op afstand plaatsgevonden (via bijvoorbeeld de telefoon, internet, mail enz.).