Wat is dwaling?
In het Nederlandse recht is het concept van dwaling een belangrijke bescherming voor de partij die een overeenkomst aangaat. Dwaling betekent dat een overeenkomst tot stand is gekomen op basis van een onjuiste voorstelling van zaken. Artikel 6:228 van het Burgerlijk Wetboek (BW) stelt dat een overeenkomst vernietigbaar is als deze onder invloed van dwaling is gesloten en de overeenkomst bij een juiste voorstelling van zaken niet zou zijn aangegaan. Dwaling kan bijvoorbeeld optreden door:
- Onjuiste informatie van de wederpartij.
- Het niet verstrekken van belangrijke informatie door de wederpartij, ondanks dat deze wist of behoorde te weten dat de informatie van belang was.
Wanneer is er sprake van dwaling?
Niet alle onjuiste en/of verkeerde informatie leidt tot dwaling. Bijvoorbeeld als het om kleine dingen gaat, of het om informatie gaat die voor de verkoper niet van belang is. In de volgende situaties kan er sprake zijn van dwaling:
- Informatie die voor de koper van belang is: Als er een onjuiste voorstelling is van een belangrijk onderdeel van de overeenkomst, bijvoorbeeld over de eigenschappen van een product.
Voorbeeld: De verkoper zegt dat de de belangrijkste onderdelen van de auto allemaal vervangen zijn en dat dit een auto is van de Koning is geweest.
Dit was nou juist de reden dat je deze auto wilde en achteraf blijkt dat het allemaal gelogen is. - Verplichting tot informatieverstrekking: De verkoper moest uit eigen beweging relevante informatie verstrekken en heeft dit niet gedaan.
Voorbeeld: De verkoper van de woning weet dat jij een kapperszaak in de te kopen woning wil gaan uitoefenen en heeft net van de gemeente gehoord dat het bestemmingsplan binnenkort gewijzigd gaat worden. In dat geval moet de verkoper meestal die informatie meedelen. - Wederzijdse dwaling: Beide partijen kunnen een verkeerde voorstelling van zaken hebben gehad. Ook in dat geval kan er sprake zijn van dwaling.
Voorbeeld: Beiden waren in de veronderstelling dat het om een schilderij van Van Gogh ging en hadden geen reden om hier aan te twijfelen. Achteraf blijkt dat het om een vervalsing gaat.
De rol van de verkoper
Voor een geslaagd beroep op dwaling is het essentieel of de verkoper had moeten begrijpen dat de gegeven informatie van belang was voor de koper. De verkoper moet tijdig algemene inlichtingen geven waaruit de koper de wezenlijke kenmerken en risico’s van de overeenkomst kan begrijpen. Dit betekent dat de verkoper in die gevallen een actieve mededelingsplicht heeft en deze plicht gaat in de meeste gevallen boven de onderzoeksplicht van de koper. Redelijkheid en billijkheid verzetten zich ertegen dat de verkoper zich beroept op een onderzoeksplicht van de koper als de verkoper zelf de nodige informatie had moeten verstrekken.
Onjuiste informatie hoeft niet over de kern van de overeenkomst te gaan
Het is niet noodzakelijk dat de onjuiste informatie of verzwegen feiten de kern van de overeenkomst betreffen. Als de koper bij een juiste voorstelling van zaken de overeenkomst niet of niet onder dezelfde voorwaarden zou hebben gesloten, kan dit een beroep op dwaling rechtvaardigen.
Geen vereiste van benadeling
Voor een beroep op dwaling is het niet nodig dat de koper daadwerkelijk benadeeld is. Het gaat erom dat de koper door de onjuiste informatie een verkeerde beslissing heeft genomen.
Invloed van reclame en advertenties
De manier waarop een product of dienst wordt geadverteerd kan ook bijdragen aan de vraag of er sprake is van dwaling. Als in een advertentie relevante informatie wordt verzwegen (of verkeerde informatie aangeprezen), kan dit verwachtingen wekken bij de koper die niet kloppen. In zulke gevallen kan de koper niet zonder meer verweten worden dat hij geen nader onderzoek heeft verricht.